Soból i panna – Weyssenhoff Józef

„Soból i panna” to lektura na wskroś swojska, przesiąknięta ziemskim klimatem, mająca w sobie i coś romantycznego i coś realistycznego. Nie brakuje w niej fragmentów opiewających urodę krajobrazów litewskich, opisów polowań, czy piękna pierwszej miłości. Można by zatem rzec, że zarówno dla czytelnika, jak i czytelniczki znajdą się w tej książce odpowiednie treści. Panowie będą zadowoleni z licznych wstawek łowieckich, panie zaś, zapewne wciągną historie mezaliansów, tudzież zakazanych uczuć. Ja z zaciekawieniem czytałam o jednym i drugim, z przewagą dla tego drugiego, ale o tym później.

Najpierw przybliżę nieco z treści... Zamożny student – Michał Rajecki spędza wakacje w okolicach rodzinnych Jużynt. Tam też w czasie polowania spotyka młodziutką wiejską dziewczynę – Warszulkę. Młodzi mają się ku sobie i z nieukrywaną chęcią widują się jeszcze nie raz. Michał skutecznie rozkochuje w sobie pannę z ludu, mami ją obietnicami, a potem przepada w wielkim świecie. Ich uczucie zostaje wystawione na wiele prób – dzielą ich różnice społeczne, majątkowe, odległość, sposób patrzenia na życie. A panicz zamiast ująć strapień Warszulce, niechybnie tylko ich przysparza…

Wydawać by się mogło, iż historia tego „romansu”, to trzon powieści, lecz nic bardziej mylnego… „Soból i panna” to w głównej mierze ukazanie jedności człowieka z przyrodą, idylliczna wizja życia chłopów i wielkich państwa, pochylenie się nad ich zajęciami, czy przemyśleniami. I jak wskazuje sam tytuł (nawiązanie do staropolskie pieśni myśliwskiej „Pojedziemy na łów”) – opowieść traktująca o „filozofii” polowania. Właściwie brak w książce jakichś tragicznych zdarzeń, nie licząc oczywiście dramatycznej miłości. Nie oznacza to, że książka jest nieciekawa. Ja, choć nie jestem zwolennikiem łowiectwa i wręcz mnie odstręcza od tego typu „rozrywki”, przyjęłam te treści całkiem dobrze. Dlatego, że były one nierozerwalnie związane z tamtejszymi zwyczajami - tym się zajmowali bohaterowie powieści i głównie to wypełniało im wolne dni. Ale nie da się ukryć, że o wiele bardziej wciągnął mnie wątek z Michałem i Warszulką, czy choćby jego przyjacielem i Janielką. Niezwykle prawdziwie przedstawił autor różne oblicza miłości, i różne też podejście do niej. Za tę melodramatyczną część fabuły daję autorowi o wiele większą ocenę, aniżeli za odstrzał zwierzyny…  

Jako ciekawostkę napiszę, że dzieło Weyssenhoffa doczekało się ekranizacji (1983r.), ponoć wiernej fabule pierwowzoru, jednak z wątkiem romansowym na pierwszym planie. Chętni więc, będą mogli zestawić swoje czytelnicze wizje z literackim obrazem, sama nie omieszkam tego zrobić.

Wracając do powieści – trzeba przyznać, że dobrze się czyta tę sielską lekturę. Można się i nad nią zamyślić, i czegoś z niej dowiedzieć, troszkę i ponudzić razem z wykreowanymi postaciami. Ot taka to przyjemna publikacja, dzięki której czytelnik zapoznaje się z realiami życia odmiennymi od teraźniejszości, czy dialogami, jakich teraz próżno szukać w literaturze. Wszak „Soból i panna” to nie premiera, a kolejne wydanie (pierwsze w 1911 roku). Cóż mogę dodać - z pewnością warto poznać tę publikację.

Moja ocena: 4/6

Dane o książce: Weyssenhoff Józef, Soból i panna, Świat Książki 2012, s. 288.